باورهای اشتباه درباره اعتیاد
اعتیاد، پدیده‌ای پیچیده و چندوجهی است که ریشه‌های آن به مسائل روانی، اجتماعی و زیستی بازمی‌گردد. با این حال، در جامعه ما باورهای غلط و افسانه‌های زیادی درباره آن وجود دارد که نه تنها به درک صحیح این بیماری کمک نمی‌کند، بلکه مانع از پیشگیری و درمان مؤثر آن می‌شود. این باورهای اشتباه مانند سدی در برابر افراد قرار می‌گیرند و اجازه نمی‌دهند حقیقت اعتیاد آن‌گونه که هست، دیده شود.
بسیاری از افراد به دلیل ناآگاهی، اعتیاد را تنها یک مشکل اخلاقی یا ارادی می‌دانند و نه یک بیماری. این طرز فکر، به جای همدردی و حمایت، به انگ زدن و طرد اجتماعی منجر می‌شود و فرد معتاد را در چرخه‌ای از شرم و انزوا گرفتار می‌کند. درک صحیح از باورهای اشتباه درباره اعتیاد اولین قدم برای مقابله با این معضل و حمایت از کسانی است که به کمک نیاز دارند.
توهم کنترل: «من می‌توانم هر وقت بخواهم ترک کنم»
شاید یکی از خطرناک‌ترین باورهای غلط، این توهم است که فرد معتاد می‌تواند مصرف خود را کنترل کند یا هر زمان که اراده کند، آن را کنار بگذارد. این باور اغلب با غرور و خودشیفتگی همراه است و فرد را به این فکر می‌اندازد که از دیگران قوی‌تر و باهوش‌تر است و هرگز در باتلاق اعتیاد غرق نخواهد شد. این در حالی است که ماهیت اعتیاد، سلب کنترل از فرد است. در واقع، وابستگی به مواد مخدر نه تنها یک وابستگی جسمی، بلکه یک وابستگی روانی عمیق ایجاد می‌کند که با وسوسه‌های شدید و تغییرات شیمیایی مغز همراه است.
وابستگی روانی به این معناست که ذهن فرد به صورت وسواس‌گونه به مصرف مواد فکر می‌کند و لذت‌های دیگر زندگی کم‌رنگ می‌شوند. حتی اگر فردی به صورت تفننی و با فواصل زمانی طولانی مواد مصرف کند، باز هم وسوسه و اشتغال ذهنی نسبت به فراهم کردن شرایط مصرف، نشانه‌هایی از وابستگی روانی هستند. این افراد ممکن است برنامه‌های مهم زندگی خود را برای یک بار مصرف در ماه یا حتی سال، تغییر دهند و این همان نقطه‌ای است که مرز بین مصرف تفننی و اعتیاد از بین می‌رود.
اعتیاد تنها یک وابستگی جسمانی نیست
یکی دیگر از باورهای رایج این است که اعتیاد تنها به مواد مخدر سنتی مانند تریاک و هروئین محدود می‌شود و مواد محرک و روانگردان مانند شیشه، حشیش و گل، اعتیادآور نیستند، چون وابستگی جسمی ایجاد نمی‌کنند. این تصور به شدت غلط است. گرچه مواد محرک ممکن است علائم ترک جسمی شدیدی مانند مواد افیونی نداشته باشند، اما وابستگی روانی آن‌ها بسیار شدید و عمیق است. به عنوان مثال، شیشه به عنوان یکی از اعتیادآورترین مواد در دنیا شناخته می‌شود و ترک اعتیاد آن به دلیل عوارض روانی، افسردگی‌های شدید و طولانی‌مدت، نیازمند درمان‌های تخصصی و طولانی‌مدت است.
این وابستگی روانی، زندگی فرد را مختل می‌کند و او را از لذت‌های طبیعی مانند کار، تفریح و روابط اجتماعی دور می‌سازد. در واقع، فرد برای تجربه احساسات خوب، تنها به مواد متکی می‌شود و توانایی خود را برای لذت بردن از زندگی بدون آن‌ها از دست می‌دهد.
اعتیاد، ظاهری خاص ندارد
در فیلم‌ها و تبلیغات، اغلب معتادان را افرادی با چهره‌های شکسته، لباس‌های کثیف و ظاهری آشفته نشان می‌دهند که در ویرانه‌ها زندگی می‌کنند. این تصویر، یک کلیشه غلط است که بخش بزرگی از واقعیت را پنهان می‌کند. در حقیقت، تنها بخش کوچکی از افراد معتاد به این شکل هستند. بسیاری از افراد معتاد، ظاهر و زندگی عادی دارند، شغل دارند، خانواده دارند و حتی تحصیلات عالیه. آن‌ها در میان ما هستند و شاید هر روز با آن‌ها برخورد می‌کنیم.
این باور غلط باعث می‌شود جامعه نتواند به درستی معضل اعتیاد را شناسایی کند و افرادی که درگیر این بیماری هستند، به دلیل ترس از برچسب خوردن و از دست دادن موقعیت اجتماعی‌شان، از کمک گرفتن و ترک اعتیاد خودداری می‌کنند. اعتیاد به تحصیلات، طبقه اجتماعی، یا شغل خاصی محدود نمی‌شود. یک ورزشکار، یک مهندس، یک پزشک یا یک کارگر ساده، همگی می‌توانند در معرض خطر قرار بگیرند.
ترک اعتیاد: یک مسیر پیچیده، نه یک تصمیم ساده
یکی از تصورات ساده‌لوحانه این است که ترک بسیار راحت و تنها نیازمند اراده قوی است. در حالی که ترک یک مسیر درمانی پیچیده و چند مرحله‌ای است که نیازمند حمایت‌های روانی، دارویی و اجتماعی است. مرحله سم‌زدایی تنها قدم اول است و بعد از آن، فرد باید برای مدت طولانی تحت درمان‌های روان‌درمانی و حمایت‌های پس از ترک قرار گیرد تا مهارت‌های زندگی را دوباره بیاموزد، با وسوسه‌ها مقابله کند و از لغزش و بازگشت به اعتیاد جلوگیری نماید.
بسیاری از افراد به دلیل همین باور غلط، پس از سم‌زدایی به زندگی عادی برمی‌گردند، اما چون ریشه‌های روانی اعتیاد آن‌ها درمان نشده است، به سرعت دوباره به مصرف روی می‌آورند. درمان اعتیاد، یک فرایند مداوم است و در این مسیر، احتمال عود وجود دارد. در اینجاست که حمایت‌های تخصصی یک کمپ ترک اعتیاد معتبر و برنامه‌های پس از ترک اهمیت حیاتی پیدا می‌کنند.
مواد مخدر، درمانی برای هیچ دردی نیست
برخی افراد به اشتباه تصور می‌کنند که مواد مخدر می‌توانند برای درمان بیماری‌های مختلف مانند فشار خون، دیابت، یا حتی اختلالات جنسی مفید باشند. این باور نه تنها غلط، بلکه خطرناک است. گرچه برخی مواد ممکن است در کوتاه‌مدت علائمی را تسکین دهند، اما در بلندمدت عوارض جبران‌ناپذیری برای سلامتی دارند. به عنوان مثال، مصرف تریاک برای کنترل فشار خون، در نهایت به مشکلات قلبی و عروقی شدیدتری منجر می‌شود.
همچنین، باور به اینکه مواد می‌توانند آرامش بخش باشند یا انرژی فرد را افزایش دهند، یک توهم بزرگ است. مواد محرک مانند شیشه، انرژی آینده فرد را “پیش‌خور” می‌کنند و در نهایت به افت شدید انرژی و خستگی مزمن منجر می‌شوند. علاوه بر این، مصرف مواد برای فرار از مشکلات و سختی‌های زندگی، تنها چرخه‌ای معیوب را ایجاد می‌کند که فرد را از حل مسئله دور کرده و به مصرف بیشتر سوق می‌دهد.
نقش دوستان و محیط اجتماعی
یکی از باورهای اشتباه دیگر این است که دوستان معتاد نمی‌توانند تأثیری بر دوستان سالم خود داشته باشند و فرد می‌تواند در چنین جمعی سالم بماند. فشار گروه دوستان، به ویژه در میان نوجوانان و جوانان، بسیار قدرتمند است و نادیده گرفتن آن بسیار خطرناک است. پیشنهاد مصرف مواد معمولاً از سوی افراد غریبه با ظاهر ترسناک نیست، بلکه از سوی دوستان و نزدیکانی است که فرد به آن‌ها اعتماد دارد.
همچنین، باور به اینکه فقر یا بیکاری تنها عامل اصلی اعتیاد است، یک ساده‌سازی بیش از حد است. گرچه این عوامل می‌توانند خطر را افزایش دهند، اما ریشه‌های اعتیاد در مسائل عمیق‌تر روانی و فردی نهفته است. اعتیاد در تمام طبقات اجتماعی، از فقیر تا ثروتمند، به یک اندازه وجود دارد. در واقع، افراد ثروتمند به دلیل داشتن شرایط مالی مناسب، ممکن است دیرتر برای درمان اقدام کنند و در نتیجه، اعتیاد مخرب‌تری را تجربه کنند.
در پایان، برای مقابله با این باورهای غلط، آموزش و آگاهی‌رسانی حیاتی است. این آگاهی به ما کمک می‌کند تا به جای سرزنش، از افراد درگیر با اعتیاد حمایت کنیم و به آن‌ها در یافتن راهی برای زندگی سالم کمک کنیم. موسساتی مانند موسسه راهی به سوی نور با ارائه خدمات تخصصی در زمینه ترک ، راهی برای بازگشت به زندگی سالم برای افراد فراهم می‌کنند. این موسسه به عنوان بهترین کمپ ترک اعتیاد تهران با بهره‌گیری از تیم‌های درمانی متخصص، نه تنها بر درمان جسمانی تمرکز دارد، بلکه با ارائه مشاوره‌های روان‌شناختی و پشتیبانی از عزیزان بیمار، یک مسیر جامع برای بهبودی و بازگشت به جامعه ارائه می‌دهد.